Günlük hayatta çoğu kişinin farkında bile olmadan yaptığı bir davranış var: Kendi kendine yüksek sesle konuşmak. Bazıları bunu “dağınık zihin”, bazıları “stres işareti” veya “yalnızlık belirtisi” olarak görse de, psikoloji araştırmaları tam tersini söylüyor. Bilim insanlarına göre bu davranış, zihnin en işlevsel savunma ve düzenleme mekanizmalarından biri.
Araştırmalar ne söylüyor?
Michigan Üniversitesi’nden Prof. Ethan Kross, kendi kendine konuşmanın özellikle stresli durumlarda bilişsel kontrolü artırdığını ve kişinin duygularını düzenlemesine yardımcı olduğunu belirtiyor. Kross’un çalışmalarına göre, kişi yüksek sesle konuştuğunda iç sesini dışsallaştırıyor ve böylece yaşadığı problemi “daha uzaktan” değerlendirmeye başlıyor. Bu durum, beynin karar verme bölümünü güçlendiriyor.
Illinois Üniversitesi’nden bilişsel psikolog Prof. Sanda Dolcos ise, kendi kendine konuşmanın hafıza ve dikkat süreçlerini organize ettiğini, özellikle karmaşık görevler sırasında beynin odaklanmasına yardımcı olduğunu söylüyor.
Yüksek sesle konuşmanın psikolojik işlevleri
Uzmanların ortak bulgularına göre, kendi kendine konuşmanın üç temel işlevi bulunuyor:
1. Duygusal Düzenleme
Kişi kendi kendine “Sakin ol”, “Şimdi ne yapmam gerek?” gibi sözler söylediğinde, beynin stres tepkisi azalıyor. Kross’a göre bu, bilişsel mesafe yaratıp duygusal yoğunluğu düşürüyor.
2. Problem Çözme ve Odaklanma
Psikolog Dr. Linda Sapadin, yüksek sesle konuşmanın “zihin içindeki dağınıklığı raflara dizmek” gibi etkili bir organizasyon sağladığını belirtiyor. Bu nedenle öğrenciler, sporcular ve cerrahlar bile kritik anlarda kendi kendilerine konuşuyor.
3. Öz-disiplin ve Öz-motivasyon
Araştırmalara göre, yüksek sesle verilen komutlar beynin “icra kontrolünü” yani davranışı yöneten kısmı harekete geçiriyor. Bu yüzden spor sırasında “Hadi devam et” demek gerçekten performansı artırıyor.
Kendine konuşmak hastalık belirtisi midir?
Uzmanlar bu konuda oldukça net: Hayır.
Kendi kendine konuşmak, bir psikolojik bozukluk belirtisi değildir. Ancak Harvard Tıp Fakültesi kaynaklarına göre, konuşmalar kişinin kontrolü dışında gelişiyorsa, yönlendirme içeriyorsa veya kişi olmayan varlıklara yanıt veriyorsa, bu durum profesyonel değerlendirme gerektirebilir.
Normal şartlarda ise yüksek sesle konuşmak;
- Zihni düzenleyen
- Kaygıyı azaltan
- Hafızayı güçlendiren
- Odaklanmayı artıran
tamamen doğal ve sağlıklı bir davranış olarak kabul ediliyor.
Beynin doğal stratejisi
Psikoloji literatürü, kendi kendine yüksek sesle konuşmanın aslında beynin bilinçli bir stratejisi olduğunu gösteriyor. İnsan zihni, içsel karmaşayı yönetmek ve düşünceleri netleştirmek için zaman zaman “dışa konuşmayı” kullanıyor.
Bilim insanlarına göre bu davranış, sandığımızdan çok daha işlevsel: Kendine yüksek sesle konuşan kişi, aslında zihnini güçlendiriyor.