İngiltere’nin Norfolk bölgesinde yapılan rutin bir metal arama gezisi, Anglo-Sakson tarihine dair nadir ipuçlarından birini ortaya çıkardı. Swaffham yakınında Şubat ayında bulunan 15 milimetrelik altın kolye, uzmanlara göre yalnızca bir takı değil; neredeyse hiçbir arkeolojik bulgunun günümüze ulaşmadığı erken 8. yüzyıla uzanan eşsiz bir pencere niteliğinde.
Küçük bir madalyonu andıran ve ince işçilikle oyulmuş geometrik süslemeler taşıyan kolye, stil olarak dönem sikkeleriyle benzerlik gösterdiği için hızlıca tarihlendirilebildi. Bu da onu, sıradan insanların gündelik yaşamından kalan çok az sayıdaki somut eşyadan biri hâline getiriyor.
Gerçekten çok nadir bir buluntu
Keşfi değerlendiren tarihçi Helen Geake, parçanın olağanüstü önemini şu sözlerle özetledi: “Bu gerçekten çok nadir bir buluntu ve başka hiçbir şeye benzemediği için erken 8. yüzyıla ait olduğunu düşünüyoruz.”
Geake, kolyenin önemini yalnızca estetik değerine değil, aynı zamanda tarihsel boşlukları doldurmasına bağlayarak şöyle devam etti: “İnsanlar hâlâ buna benzer şeyler takıyordu ancak bunları pek kaybetmiyorlardı. Bu da Anglo-Sakson dönemi hakkındaki bilgilerimizin büyük kısmının daha eski mezarlardan gelmesine yol açıyor.”
8. yüzyıl: Eşyaların mezarlara konulmadığı “sessiz” dönem
Anglo-Sakson dönemi takılarının büyük bölümü 6. ve 7. yüzyıllardan kalma çünkü o dönemlerde defin gelenekleri, mücevherlerin ve kişisel eşyaların mezara bırakılmasını içeriyordu. Sutton Hoo’da bulunan zengin mezar eşyaları bu dönemin en bilinen örnekleri arasında.
Ancak 8. yüzyıla gelindiğinde bu gelenek aniden ortadan kayboldu. Artık insanlar eşyalarıyla gömülmüyor, sade kefenlerle defnediliyordu. Geake bu ani değişimi şöyle tanımlıyor: “8. yüzyılın başlarında yaşam biçimi aniden değişiyor. İnsanlar artık giysiler ve eşyalarla gömülmeyi bırakıyor, genellikle sadece kefene sarılarak defnediliyorlardı. Bu gerçekten gizemli bir an.”
Bu kültürel dönüşüm, arkeologları dönem hakkında adeta karanlıkta bırakıyor. Erken 8. yüzyıla ait buluntular çoğunlukla sikkelere ve Ipswich üretimi seramiklere dayanıyor, yani günlük yaşamı anlamak için yetersiz veriler.
KOLYENİN TARİHİ DESENLERLE ÇÖZÜLDÜ
MS 749 yılında East Anglia kralı Beonna’nın hükümranlığına kadar sikkelerde kral isimleri yer almadığından, tarihlemeler desen karşılaştırmalarıyla yapılıyordu. Bu küçük altın kolye de aynı yöntemle tarihlendirildi ve uzmanlar tarafından erken 8. yüzyıla yerleştirildi.
Geake, kolyenin tarihsel açıdan neden kritik bir parça olduğunu şöyle anlatıyor: “Lindisfarne İncilleri ve Franks Casket gibi eserler üst sınıfa ait örnekler. Bu küçük altın kolye ise önceki yüzyıllardaki zengin gömüler ile 8. yüzyılın sonundaki arkeolojik bolluk arasında bir boşluğu doldurabilir.”
Müze süreci başladı
Buluntu şu anda İngiltere’deki “hazine soruşturması” prosedüründen geçiyor. Bir adli tabip, kolyenin hazine statüsünde olup olmadığını ve müzelerin satın alma önceliğine sahip bulunup bulunmadığını değerlendirecek. Norwich Castle Museum, eseri kalıcı koleksiyonuna katmayı hedefliyor.
