Türkiye’de nesilden nesile aktarılan “balık ile yoğurt birlikte yenir mi?” tartışması, son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla artık netleşti. Uzmanlara göre, taze balıkla yoğurdu bir arada tüketmenin sağlık açısından hiçbir sakıncası yok. Zehirlenme vakalarının kaynağı ise yoğurt değil, bozulmuş balıkta oluşan histamin.
Uluslararası araştırmalar risk olmadığını gösteriyor
Konuyla ilgili en kapsamlı çalışmalardan biri Fransa’da gerçekleştirildi ve sonuçları balık–yoğurt tartışmasını kökten değiştirdi. “Tahılların, balığın, süt ürünlerinin ve bunların birlikte tüketiminin yüksek olması, metabolik sendromun düşük prevalansı ile ilişkilidir” adlı detaylı çalışmada ilginç sonuçlar ortaya çıktı.
Çalışma, 45–64 yaş arasındaki 912 erkek üzerine yapıldı ve yüksek balık + süt ürünü + tahıl tüketen grubun metabolik sendrom oranının %29’dan %13,1’e düştüğü tespit edildi. Araştırmada ise: “Balık, süt ürünleri ve tahılları birlikte yüksek miktarda tüketen grupta metabolik sendrom prevalansı anlamlı biçimde azalmıştır.” sonucu ortaya çıkmıştır.
Bu veri, balık–yoğurt birlikteliğinin biyolojik açıdan zararlı olmadığını, aksine bazı metabolik faydalar sağlayabileceğini ortaya koyuyor.
Toksikologlar: “Zehirlenmenin nedeni yoğurt değil, bozuk balıktaki histamin”
Balık–yoğurt zehirlenmesi efsanesinin kökeni, bilimsel olarak çok daha farklı bir noktaya dayanıyor. Balık uygun sıcaklıklarda saklanmadığında histamin hızla yükseliyor ve bu madde gıda zehirlenmesine yol açabiliyor.
Bu durumu net biçimde açıklayan iki önemli çalışma öne çıkıyor:
- V. Tortorella tarafından yayımlanan “Balık tüketiminden kaynaklanan histamin zehirlenmesi veya Scombroid balığı zehirlenmesi” çalışmasında yer alan yazıda: “Histamin zehirlenmesi balığın bozulmasıyla ilişkilidir ve süt ürünleriyle birlikte tüketilmesiyle bağlantılı değildir.” diye belirtmiştir.
- Oleya El Hariri, Nourredine Bouchriti ve Rachid Bengueddour’un gerçekleştirdiği “Fas’ta soğutulmuş, dondurulmuş, konserve ve yarı korunmuş balıklarda histamin risk değerlendirmesi” araştırmasında yer alan yazıda: “Histamin oluşumu yalnızca balığın tazeliğini yitirmesiyle artar; yoğurt gibi süt ürünleri histamin seviyelerini etkilemez.” şeklinde açıklama yapmıştır.
Bu iki çalışma da zehirlenme korkusunun bilimsel temeli olmadığını, sorunun yalnızca tazeliğini yitirmiş balıktan kaynaklandığını net biçimde ortaya koyuyor.
Uzmanlar net konuşuyor: “Taze balıkla yoğurt birlikte yenebilir”
Gıda toksikolojisi alanında çalışan uzmanların ortak görüşü şu şekilde özetleniyor: “Balık taze olduğu sürece yoğurtla birlikte tüketilmesinin zehirlenmeyle ilgisi yoktur. Problemin kaynağı yoğurt değil, bozuk balıktaki histamindir.”
Bilim, yüzyıllardır süren tartışmayı kapatıyor
- Balık ve yoğurt birlikte yenebilir, sağlık açısından risk oluşturmaz.
- Zehirlenme iddiaları bilimsel olarak geçersizdir.
- Asıl tehlike, soğuk zinciri kırılmış veya bozulmuş balıktır.
- Modern araştırmalar bu kombinasyonun bazı metabolik faydalar bile sağlayabileceğini gösteriyor.
